Birden çok işyerinde çalıştığı için yüksek prim ödeyen sigortalıların SGK’ya fazladan ödedikleri primleri geri alma hakları var. İşte ayrıntıları...
S osyal güvenlik sistemleri, kişileri gündelik veya çalışma hayatlarında karşılaşabilecekleri birtakım risklere karşı k orumak amacıyla kurulmuşlardır. Bu riskler, hastalık veya iş kazası gibi kısa vadede ortaya çıkabilecek riskler olabileceği gibi, yaşlanma gibi uzun vadede de ortaya çıkabilmektedir. Riskler d oğduğunda s osyal güvenlik sistemi devreye girer ve kişiye gerekli olan yardımları sağlar.
Esas s orun bu yardımların giderlerinin nasıl karşılanacağıdır. D olayısıyla, s osyal güvenlik kurumlarının birtakım gelirlere sahip olmaları gerekmektedir. Kimi ülkeler bu geliri vergilerden karşılarken, kimi ülkeler de kişilerden aldıkları primlerle giderleri karşılamaktadır. Bizim benimsediğimiz sistem de primli sistemdir.
Primli sistemde sig ortalılar ücretlerine g& ouml;re belirli oranlarda prim & ouml;derler ve & ouml;denen primler s osyal güvenlik sisteminin gelirlerini oluşturur. Prim tutarları belirlenirken sig ortalının ancak belli bir miktara kadar olan ücreti dikkate alınır. Üzerinden prim kesilen ücrete, prime esas kazanç denilmektedir. Prime esas kazanç Kanunda sınırlandırılmıştır. Bir kişi ç ok yüksek ücret alsa da prime esas kazanç miktarı Kanunda belirtilen üst sınırı aşamayacaktır.
Tavanı aşamaz
Prime esas kazanç miktarı sınırlandırıldığı için & ouml;denecek prim de sınırlandırılmıştır. Yaptığı tek bir işten yüksek ücret alan kişinin priminin tavana g& ouml;re hesaplanması k olaydır. Gelirin tavanı aşan kısmı dikkate alınmadan tavan üzerinden hesaplama yapılması ve primin SGK&rsqu o;ya & ouml;denmesi yeterlidir. Fakat bir kişi fazla ücret alması nedeniyle tavanı aşabileceği gibi birden fazla iş yapması nedeniyle de tavanı aşabilecektir. S osyal güvenlik sistemimiz birden fazla işyerinde çalışmayı engellememiştir. Kişi bu durumda her bir işten ayrı ayrı sig ortalı olarak bildirilecektir. Bildirim s onucunda her bir işyerinden ayrı ayrı SGK&rsqu o;ya prim & ouml;denmesi s& ouml;z k onusu olacaktır.
Kişi adına & ouml;denen primlerin t oplamının prime esas kazanç üst sınırına g& ouml;re belirlenen prim üst sınırını aşıp aşmadığı & ouml;deme zamanlarında tespit edilememektedir. Ç oğunlukla kişi adına yıllarca tavanı aşan & ouml;demeler yapılmakta ve & ouml;denen miktarlar & ouml;ylece kalmaktadır. Fakat sig ortalıların aynı sig ortalılık haline tâbi olacak şekilde birç ok işyerinde çalışmaları nedeniyle & ouml;denen primler, kişinin tabi olduğu sig ortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, kişinin fazla & ouml;denen bu parayı geri isteme hakkı d oğacaktır.
Aylığı yükseltmez
Yaşlılık aylığı ve diğer tüm sig orta yardımları ücretin taban ve tavan değerleri arasındaki miktarlar dikkate alınarak hesaplanır. Tavanı aşan primler üzerinden yaşlılık aylığı bağlanmaz, d olayısıyla tavanı aşan tutarlar yaşlılık aylığında dikkate alınmamaktadır. Bunun temel nedeni kişilere yapılacak s osyal güvenlik yardımlarında nispeten daha eşit ve adil bir uygulamanın kurulmak istenmesidir. S osyal güvenliğin amacı bireylerin y oksulluğa düşmeden yaşamlarını sürdürebilmesidir. Bu nedenle, sağlanan yardımlara bir tavan getirilmiştir.
Birden ç ok işyerinde çalıştığı için yüksek prim & ouml;deyen sig ortalıların SGK&rsqu o;ya fazladan & ouml;dedikleri primleri geri alma hakları bulunmaktadır. SGK, aldığı uzun vadeli sig orta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını geri iade edecektir. Tavanı aşan kısmın tamamının sig ortalı hissesi çalışana & ouml;denebilmektedir. Fakat tavanı aşan kısmın işveren hissesi geri & ouml;denmemektedir.
TALEP ZORUNLU
Sig ortalı kendisi adına fazladan & ouml;denen miktarı talep etmelidir. Bu parayı SGK kendiliğinden geri & ouml;demeyecektir. Kişi SGK İl Müdürlüğü&rsqu o;ne veya S osyal Güvenlik Merkezi&rsqu o;ne bir dilekçe ile başvurarak fazladan & ouml;denen bedeli geri istemelidir. SGK talep üzerine fazla yapılan & ouml;deme olup olmadığını k ontr ol edecektir. İşverence b& ouml;yle bir paranın yatırılıp yatırılmadığına bakılacaktır. Yatırılmadıysa talep reddedilecektir. Yatırıldığının tespiti halinde tutar talep tarihini takip eden ay içinde bir kerede & ouml;denir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz & ouml;denmez. Fazladan yatırılan tutar ne kadarsa o & ouml;denecektir. D olayısıyla ne kadar erken başvurulursa o kadar iyi olur.
Uzun vadeli sig orta k olları için sig ortalı hissesi yüzde 9&rsqu o;dur. GSS primi oranı ise yüzde 5&rsqu o;tir. T oplamda yüzde 14&rsqu o;lük bir sig ortalı tutarı vardır. Bu oranlar üzerinden prim iadesi talep edilebilecektir. Prim iadesinde brüt ücret dikkate alınmaktadır.
İki ayrı işyerinde çalışıp 2018 yılı Ocak ayında t oplamda 20 Bin TL brüt ücret alan bir sig ortalının prime esas kazanç üst sınırı üzerinde olan 4.779 TL&rsqu o;lik kazancından; kesilen sig orta primi iade edilecektir. Bunun nedeni, fazladan & ouml;denen bu tutarın aslında sig ortalının kendi ücreti olmasıdır.
