İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi (İMO) "Bitmeyen Yol Mezitler" olarak tanımladıkları Mezitler yol yapım çalışmasını masaya yatırıp derinlemesine bir değerlendirme yaptı. İMOnun yaptığı değerlendirmede çarpıcı sonuçlar var.
1950 yılından itibaren TCK (Karayolları), Başbakanlığa bağlı bir genel müdürlük olarak faaliyet göstermekte idi. Ülke ulaşımı stratejik anlamda karayollarına endeksli kılınmıştı.
50 yılı aşkın bir süre devam eden bu politika, 2002 yılından sonraki hükümetlerin aldığı hayati ve stratejik karar ile; “TCK (Karayolları) nın Başbakanlıktan kopartılarak Ulaştırma Bakanlığı’na bağlanması olmuştur.” Bu kararı tarihi ve olumlu bir karar olarak değerlendirmekteyiz.
TCK’nın Ulaştırma Bakanlığı’na bağlanması ile karayolları, başta demiryolları ve hava yolları olmak üzere, diğer ulaştırma türleri ile bir bütünlük içinde değerlendirmeye alınmıştır.
Son yıllarda bölünmüş yollarda karayollarımızın bu kadar başarılı çalışmalarının yanında, yıllardır yap-boz tahtasına dönen Mezitlerde maalesef sınıfta kaldığımızı görüyoruz.
MEZİTLER MEVKİİ YOL ÇALIŞMALARI
Bilindiği gibi Bursa - Ankara yolu üzerinde yer alan Mezitler mevkiinde 2005 yılından beri yapımı devam eden ve bir türlü bitmek bilmeyen bölünmüş yol çalışmaları yapılmaktadır.
Mezitler’deki yol çalışmalarında edindiğimiz izlenim; yapılan çalışmalarla bölgenin topoğrafyasıyla oynanarak tam anlamıyla bir doğa tahribatı yapıldığı şeklindedir. 21.yy’da Mezitler’de tünel gereken bölgelere, Çin Seddi’ni andıran duvarlar inşa ediliyor. Bugün artık ülkemizde de gayet rahatlıkla uygulanan yöntemler ile bu sorun halledilebilirdi. Çevre ve doğanın korunmasının bu kadar önemsendiği dünyamızda daha 20.yy ortalarında yapılan karayollarında dağlar geçilirken tüneller, vadiler geçilirken viyadüklerin kullanıldığını görmekteyiz.
İtalya ve Fransa karayolu ile birbirine 1965 yılında tamamlanan 11.6 km’lik Mont Blanc tüneliyle bağlanmıştır. 20.yy’ın ortalarında o günkü zor şartlara rağmen kendi ülkelerinde de yüzlerce tünel ve viyadüğün yapıldığını, son İMO yurtdışı gezimizde de gözlemlemiştik.
Bildiğimiz kadarı ile Mezitler’de, daha önce projelendirilen 3 adet tünel geçişinin 2 adetinin yapımından vazgeçilerek yalnızca tek bir tünel yapılmıştır. Verilen bu kararın ne kadar yanlış olduğu, günümüze kadarki süreçlerle daha iyi anlaşılmıştır.
Mezitler Geçidi çalışmalarının gerekli detaylı mühendislik incelemeleri ve hizmetleri alınmadan yapıldığını düşünmekteyiz. Bunu herkes Ankara yolculuğu sırasında Mezitlerden geçerken algılamaktadır. Yıllardır Mezitlerin inşaatında 6-7 firma değiştiği ve yüz milyonlarca lira harcandığı halde bitirilememiş olması, inşaat mühendisleri olarak özellikle bizleri üzmektedir. Yeni projelerin uygulanması için en son 04.09.2012 tarihinde 40 milyon TL ve 05.04.2013 tarihinde 23 Milyon TL ile iki yeni ihale yapılması, daha önce yapılan projelerin, imalatlarının yanlış olduğunun faturası değil midir?
Uzman arkadaşlarımızla yerinde yaptığımız incelemede, doğa tahribatının yanısıra daha önceki imalatlarda teknik olarak yapılan eksiklikler ve şev kaymalarının nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;
“Mezitler Mevkii yol çalışmaları sırasında yol güzergahında çok dik eğimli ve çok yüksek yarmaların oluşturulduğu belirlenmiştir. Yapılan ilk çalışmaların bu yüksek yarmaların bazı kısımlarında sadece yüzey kaplaması olarak püskürtme beton (Shotcrete) yapıldığı ve drenaj boruları yerleştirildiği gözlemlenmektedir.
Daha önce yapılan imalatların yeterli ve gerekli zemin ve temel mühendisliği çalışmaları yapılmadan, topografyayı da dikkate almayarak yol güzergahında yapılan yarma şevlerinin stabilitesini sağlamaya yönelik yeterli projelerinin olmadığı kanaatine varılmıştır. Bunun neticesinde şev kaymalarının olduğu tespit edilmiştir. Yol güzergahında yapılan yüksek yarma şevlerinin stabilitesini sağlayacak önlemleri içeren proje ve uygulamaların olmaması sebebiyle, şev kaymalarının oluştuğu belirlenmiştir. Ayrıca, yol genişliklerinin uygun olduğu yerlerde yüksek toprakarme (Donatılı zemin) dayanma duvarlarının inşa edildiği tespit edilmiştir. Bu yarmaların yolu kestiği topuk bölgesinde bazı kısımlarda yüksek taş istinat duvarlarının, bazı kısımlarda yüksek betonarme istinat duvarlarının, bazı kısımlarda çok yüksek kademeli betonarme istinat duvarlarının inşa edildiği görülmüştür.
Yol güzergahında yer alan şevlerin stabilitesini olumsuz etkileyen faktörlerin doğru olarak teşhis edilebilmesi ve gerekli olduğu durumda şev ıslahının yapılabilmesi için bölgenin detaylı jeolojik ve geoteknik incelenmesinin yapılarak şev stabilitesine yönelik olarak zemin ve temel etüd raporunun hazırlanması gerekirdi. Bölgesel bazda yapılacak bu çalışmada, yamaç topografyasının hali hazır durumuna göre, kayma yüzeyinin derinliği, hızı ve formunun belirlenebilmesi için bir dizi zemin sondajının açılması, arazi deneylerinin (Standard penetrasyon deneyi, pressiyometre vs.) yapılması, zemin-kaya mekaniği laboratuvar deneylerinin yapılması, açılan sondaj deliklerine yerleştirilecek inklinometre ölçümleriyle zemin deplasmanları ve piyezometre ölçümleriyle su seviyeleri değişimlerinin belirli bir periyotta takip edilmesi öngörülmeliydi. Daha sonra uygun yöntem seçilerek bölgesel olarak şev ıslahı hesap ve projelerinin hazırlanıp uygulamanın yapılması gerekirdi. Bölgesel bazda yapılan şev ıslahı uygulamasının da detaylı inklonometrik enstrümantasyonla uzun süre gözlenmesi ve şev stabilitesinin sağlanıp sağlanmadığı veya ekstra önlemlere gereksinim olup olmadığı tespit edilmeli idi.
Yol güzergahında yer alan eski dere yataklarının civarındaki şevlere doğru oluşabilecek su kollarının engellenmesi ve hemen yan alanlarındaki şevlerde stabilite kaybına yol açmaması açısından eski ve varsa mevcut dere yataklarının ıslahının gözden geçirilmesi, varsa eksiklerin giderilmesi gerekmektedir.”
Umarız Mezitlerde yaşanan bu olumsuzluklar yeni projelerde yaşanmaz.
Ayrıca; Bursa – Ankara otoyol projesinin farklı bir güzergahta devam ettiğini de gözardı etmememiz gerektiğini düşünüyoruz.
Kaynak:Rota Bursa
