Türkiye'de 35.8 milyon kullanıcının bireysel kredi kartı borçları devasa boyutlara ulaştı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) açıkladığı verilere göre Türkiye'de kredi kartı sahiplerinin toplam borç tutarı bir trilyon 8 milyon 957 bin lira oldu. Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre 35.8 milyon kredi kartı kullanıcısının ortalama borcu ise 27 bin 455 liraya ulaştı.
KREDİ KARTI YILLIK BİLEŞİK GECİKME FAİZİ YÜZDE 59,36
Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, Merkez Bankası yeni yönetimi göreve geldiğinde politika faizi yüzde 8,5 iken kredi kartı azami akdi faiz oranı yüzde 1,36, gecikme faiz oranı yüzde 1,66, kredili mevduat hesapları faiz oranı ise yüzde 1,66 seviyesindeydi. Şu an politika faizi yüzde 40'a çıkarıldı. Ancak geçen ayki faiz oranları geçerli kaldı. Buna göre kredi kartı azami akdi faiz oranı yüzde 3,66, gecikme faiz oranı yüzde 3,96, nakit çekim veya kredili mevduat hesabı akdi faiz oranı yüzde 4,42, bu alanda gecikme faiz oranı ise yüzde 4,72 olarak uygulanmaya devam edecek. Bunlar aylık faiz oranları. Yıllık bileşik faiz oranı hesaplandığında kredi kartı faiz oranı yıllık bileşik yüzde 53,93, gecikme faizi oranı yüzde 59,36, KMH faizi yüzde 68,03, KMH gecikme faiz oranı ise yüzde 73,92 seviyesinde. Kredi kartında hesap özetinde belirtilen son ödeme tarihine kadar, asgari tutarın altında ödeme yapılması halinde, asgari tutarın ödenmeyen kısmına, son ödeme tarihinden itibaren faiz uygulanıyor. Faiz oranı üzerinden yüzde 15 KKDF ve yüzde 5 BSMV tahsil ediliyor.
Haziran sonrasında sık sık hem Merkez Bankası hem de Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bireysel kredi kartı borçlarına dikkat çekti ve yapılan faiz artışlarının yansıtılması, risk ağırlıklarının artırılmasıyla birlikte kredi kartı borç artışı sürse de artış hızı ivme kaybetti. Buna rağmen Merkez Bankası bu ay içinde yayımladığı Finansal İstikrar Raporu'nda bireysel kredi kartı borçları ve bunlara yönelik faiz riskine işaret etti. Finansal İstikrar Raporu'nda özellikle 25 bin lira altı borçlulardaki hem limit kullanımının artması hem de ekstre atlatmalara yönelik bilgiler dikkat çekti. Raporda özellikle ihtiyaç kredi faizlerinde artış sonrası hane halklarının kredi kartı kullanımına yöneldiği belirtildi.
25 BİN ALTI LİMİTLERDE DOLULUK DAHA YÜKSEK
TBB verilerine göre de 25 bin liraya kadar limiti olan kişi sayısı toplam kredi kartı kullananların yüzde 32,2'sini oluşturuyor. Gelir artışları sonrasında limit güncellemelerinden kredi kartı kullanım kapasiteleri etkilense de yüksek limitli kartlarda limit kullanım oranı gerilerken 25-100 bin TL arası limite sahip kartlarda doluluk sınırlı artış sergilemiştir. 25 bin TL ve altı limite sahip kredi kartlarında ise limit kullanım oranının artışı sürmeye devam etti.
Kredi kartından faize bırakılan borç tutarı artarken bu tutarın toplam kredi kartı borcuna oranı halen tarihsel ortalamaların altında bulunuyor. Ancak asgari ödeme oranı ve üzerinde ödeme yapılan kartlarda faize bırakılan borçların toplam kart bakiyesine oranı yüzde 12,6 ve asgari ödeme oranının altında ödeme yapılan kartlarda gecikmeye bırakılan borçların oranı yüzde 8,1 seviyesinde bulunuyor. Son aylardaki artışa rağmen, gecikmeye bırakılan borcun toplam bireysel kredi kartı bakiyesine oranının yüzde 20 civarında ve tarihsel ortalamasının altında yer aldı.
Raporda bireysel kredi kartı yıllık büyümesinin temmuza kadar, kredi kartı faizlerinin enflasyonun ve ihtiyaç kredisi faizlerinin altında olmasının etkisiyle taksitli kullanım ve nakit avans kaynaklı olarak güçlü bir seyir izlediği kaydedildi. Takip eden dönemde kredi kartı faizlerinde yapılan güncellemeler ile birlikte taksitli harcama amaçlı kullanımda belirgin bir yavaşlama başladı. Ama taksitsiz bireysel kredi kartı kullanımı da yavaşlamakla birlikte halen göreli yüksek seyrini sürdürdü.
ÖDENMEYEN KART BORCUNUN YÜZDE 62'SİNDE ASGARİ ÖDENİYOR
Rapora göre bireysel kredilerin yüzde 40'ını aşan kısmı bireysel kredi kartlarından (BKK) oluşuyor. Bireyler ödenmeyen bireysel kredi kartı borçları kaynaklı faiz artışından etkileniyor. Enflasyonun arttığı dönemlerde bireylerin kredi kartı borçlarını faize bırakma eğiliminde bir miktar artış gözlenirken son dönemde ödenmeyen BKK borcu payı haziran ayından bu yana bir miktar artış gösterdi. Ancak yine de uzun dönem ortalamasının altında seyretmeye devam etti. Ödenmeyen kredi kartı bakiyesinin yüzde 62'si, asgari ödeme tutarı üzerinde ödeme yapılmış ancak tamamı ödenmemiş borçlardan geliyor.
Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu'nda 25 bin lira altı limitli kartlarda asgari ödeme oranının yüzde 20, 25 bin lira üstü limitli kartlarda yüzde 40 olarak uygulandığı hatırlatılarak gelir artışlarının limit artışlarına yansımasıyla birlikte kartlarda asgari ödeme oranının yüzde 40'a yükselmesinin de borçların ödenememesinde bir etken olduğu vurguladı.
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, kredi kartlarına politika faizi artırımının yansıtılmayacak olması çok önemli olduğunu vurgulayarak "Kredi kartı ve nakit avans ciddi bir geçim kaynağı durumunda. Yıllık yüzde 60'a varan faize rağmen çekmeye devam ediyor ihtiyacı olanlar ve ekstrelerini de erteliyorlar. Bir noktada bu durum insanların borçlarını ödeyememesi durumuna ulaşabilir ve bu hem bankacılık sektörü hem de sosyal açıdan sıkıntı yaratır. O nedenle artışın yansıtılmaması kararı çok çok önemli" diye konuştu.
YÜZDE 183 ARTIŞ
BDDK verilerine göre 17 Kasım itibariyle bireysel kredi kartı borç bakiyesi 1 trilyon 8 milyon 957 bin liraya yükseldi. Bu borç bakiyesinin 448 milyar 961 milyon lirası taksitli yani faiz artışlarından etkilenmeyen borçlardan, 559 milyar 996 milyon lirası da taksitsiz faiz artışlarından direkt etkilenen kısımdan oluşuyor. TBB verilerine göre ise Eylül 2023 sonu itibariyle bireysel kredi kartı toplam borç bakiyesi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 183,14 arttı. Kişi başı borç riski ise yine bu yıl eylülde geçen yıl eylüle göre yüzde 161 artış gösterdi ve 10 bin 520 liradan 27 bin 455 liraya çıktı.
