Osmanlının İlk Şehidi Baykoca

KİMLİK BİLGİLERİ

İsmi: Bay Koca (Bay Hoca / Bay Hâce)

Doğum Tarihi: 1268 ?

Doğum Yeri: Bilinmiyor

Vefat/Şehadet Tarihi: 1284

Meşhedi: Hamzabey köyü

Dedesi: Ertuğrul Gazi

Ninesi: Halime Hatun

Babası: Saru Batu Savcı Bey

Annesi: Ana Sultan (Melek Hatun)

Kardeşi: Süleyman

Amcaları: Osman Gazi ve Gündüz Bey

 

UNUTULMAZ KAHRAMAN: BAY KOCA

Milli tarihimizi yönlendiren sayısız kahramanlar vardır. Bu kahramanların her biri yaşadığı dönemin bütün dokularına ve vatan coğrafyasının her sathında derin izler bırakan eşsiz şahsiyetlerdir. Türk tarihinin yetiştirdiği ender şahsiyetlerden birisi de; Osmanlı Cihan Devleti'nin kurucusu olan Osman Gazi'nin ağabeyi Saru Batu Savcı Bev'in oğlu Bay Koca'dır.

 

Osmanlı Cihan Devleti'nin kuruluşunda küçük yaşına rağmen çok büyük kahramanlıklar göstererek tarihin altın sayfalarına adını yazdıran Bay Koca, milletimizin iftihar ettiği yüce bir şahsiyettir.

 

Bay Koca; Allah ve vatan için yaşamanın ve öylece ölmenin yani şehit olmanın adıdır. Türk milletinin kendisiyle şereflendiği, vatan toprağının diyetini canıyla ödeyen yüreği bileğinden büyük bir yiğittir. Kısacık hayatını vatanına ve milletine adayan, "gök ekin gibi biçilen" bir kahramandır. On beş veya on altı yaşlarında yani çocuk sayılabilecek bir yaşta, henüz daha kılıç kuşanma çağına gelmemiş, henüz daha bıyıkları bile çıkmamış, gaza iştiyakı ile yanıp tutuşan Bay Koca, hayatının baharında Kevser ırmaklarına kanat çırpan bir kahramanlık abidesidir. Bay Koca'nın bu kahramanlığı, zamanın ve mekânın ayakta kaldığı sürece milletimize rehber olmuştur ve daima da olacaktır.

 

Toprak suyla yoğrulduğunda çamur, kanla yoğrulduğunda ise vatan olur. Şair Mithat Cemal Kuntay "Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır, Toprak; eğer uğrunda ölen varsa vatandır" mısralarıyla ve Mehmet Akif Ersoy "Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı, Düşün altında binlerce kefensiz yatanı" mısralarıyla vatan toprağının oluşumunu güzel tanımlamışlardır. Bu vatan, Bay Koca gibi yüz binlerce şehidimizin kanları ile sulanarak yoğrulan coğrafyanın adıdır. Üzerinde yaşadığımız bu coğrafya, onu vatan yapmak için şehit olan, koruyan, işleyen ecdadımızın bizlere emanet ettiği mirası ve hatırasıdır.

 

Şayet bugün, rengini şehit kanlarından alan ay yıldızlı bayrağın gölgesinde bu aziz topraklarda hür ve bağımsız olarak başımız dik durabiliyor ve üzerinde yaşamaktan gurur duyuyorsak, milletçe namus ve şerefimizle yaşıyorsak bunu Bay Koca gibi tarihimizin kendisiyle taçlandığı şahsiyetlere borçluyuz. Ebediyen minnet ve şükran borçluyuz.

 

İLK OSMANLI KRONİKLERİNDE BAY KOCA'NIN ŞEHADETİ

Yıl 1284. Osmanlı'nın temelini oluşturan Kayı aşireti, yazları Domaniç'te kışları Söğüt'te faaliyetlerini sürdürüyordu. Zaman zaman Bizans sınırlarındaki bölgelere akınlarda bulunuyordu. Anadolu'nun bu kısımları o devirde Türkler için bir gaza diyarı idi. Kayı aşiretine sınır olan en önemli Bizans yerleşimi İnegöl Tekfurluğu idi.

 

Bizans'ın İnegöl (Rum) tekfuru Kayı aşireti ve obalarının yaylaya gidiş ve gelişlerinde onlara rahat vermiyor, yollarını keserek zarar veriyor, bazen de bu yüzden çarpışmalar oluyordu. İnegöl (Angelo Coma) tekfuru, Kayıhanlı aşiretinin kudret ve nüfuzunun günden güne arttığını görünce bu durumun ileride kendileri için bir tehlike doğuracağını belirterek komşu tekfurları Kayıhanlı aşiret aleyhine kışkırtıyordu. Bilecik tekfuru bu durumu Osman Bey'e haber verdi. Osman Bey, aşiretinin ileri gelen gazilerinden Akça Koca, Abdurrahman Gazi, Konur Alp, Turgut Alp, Aykut Alp ile müzakere etti. Neticede İnegöl Hisarı'nın fethine karar verildi.

 

Kayıhanlı kuvvetleri Ermeni Beli'ni (Ermeni Derbendi'ni) geçip, İnegöl Hisarı'nı basmak için hareket etti. İnegöl Tekfuru Nikola, bu hareketi casusu vasıtasıyla önceden haber aldı. Ermeni Derbendi'nin bittiği yerde pusu kurdu. Osman Bey pusuyu öğrendi ise de Allah'a sığınarak doğrudan pusunun üzerine ilerlediler. Burada kanlı bir muharebe oldu. Yapılan muharebede Osman Bey'in ağabeyi Saru Batu Savcı Bey'in oğlu Bay Koca şehit oldu.

 

Ermeni Beli (Ermeni Derbendi) Muharebesi Osmanlı tarihinin ilk muharebesidir. Bay Koca da Osmanlı'nın ilk şehididir. Bay Koca'nın nâşı muharebe alanına yakın ve bu geçidin aşağı taraflarında Hamzabey köyü arazisinde harap bir kervansarayın yanına gömüldü. Bu muharebeden sonra Bay Koca'nın intikamını almak için İnegöl'e yakın mesafedeki Kulaca Hisar basıldı, halkı teslim oldu, kale ele geçirildi. Kulaca Hisar'ın Osmanlıların ilk fethidir.

 

BAY KOCA'YLA İLGİLİ BİR RİVAYET:

Bizans İnegöl tekfuruna karşı yapılacak zorlu bir seferde, Osman Gazi'nin yeğeni Bay Koca koşarak gelir:

-Amca, bir sefere çıkacağınızı duydum, doğru mu?

Osman Gazi:

-Yeğenim, sefer bizim ilk yaptığımız bir şey değil, hele sen niyetini söyle bakalım!

Bay Koca:

-Ne olur amca, beni de yanında sefere götür

Osman Gazi:

-İznim yoktur. Sen daha çok küçüksün, henüz bıyıkların bile terlememiş. Savaşın türlü halleri, kâfirin türlü halleri vardır. Rabbim biz kullarına daha çok gazalar ihsan buyuracaktır.

Bay Koca:

-Her şeyin bir ilki olur; ilki ertelemek doğru olmaz. Hem ben artık büyüdüm amcacığım Anam beni beşikte sallarken, savaş türküleriyle ve ninnileriyle büyütmedi mi? Benim oğlum büyüyecek, Allah yolunda at binecek, kılıç kuşanacak, İstanbul’u fethedecek diye beşik sallamadı mı? Siz de bana tahta kılıçlarla kılıç kullanmayı öğretmediniz mi? Artık ben beşikten kalkalı çok oldu. Tahta kılıç kullanma zamanım çoktan geçti. Ne olur beni de yanına al, gittiğin yere götür!" der

Osman Gazi tereddüt geçirince, Bay Hoca, amcasını bağlayan son hamlesini yapar:

-Bak, eğer beni sefere götürmezsen her tarafa Osman Gazi yeğenini sefere götürmüyor, ona iltimas geçiyor (torpil yapıyor) diye yaygara yaparım, seni mahcup ederim"

Bunun üzerine Osman Gazi:

-Öyleyse yanımdan kopmaca yok, şimdi git, büyüklerinin ellerinden öp, dualarını al. Seni aldım" deyince dünyalar ona verilmiş gibi olur

 

TEFEKKÜR DERGİSİNDEN ALINMIŞTIR