Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), kayıt dışı çalışanlarla mücadele için yeni bir plan devreye aldı. 2024-2028 Stratejik Planı kapsamında önümüzdeki 5 yıl içinde 105 bin iş yerinin ve 700 bin kişinin kayıtlı istihdama dahil edilmesi hedefleniyor.
KAYIT DIŞI ÇALIŞMANIN BEDELİ AĞIR
Kayıt dışı çalışanlar birçok haktan mahrum kalıyor. Emeklilik, malullük, işsizlik sigortası, hastalık ve kaza tazminatı gibi önemli güvencelere erişemiyorlar.
HEDEF BELİRLENDİ, DENETİMLER BAŞLADI
SGK, 2028 yılına kadar kayıt dışı çalışan işçi sayısını 1 milyon 474 bin 258'e düşürmeyi amaçlıyor. Bu hedef doğrultusunda denetimler sıklaştırıldı.
İŞVERENLERE DE UYARI
Kayıt dışı çalıştıran işverenler de ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalacak. Yasalara uymayan işyerlerine para cezası ve yasal işlem uygulanacak.
Geçen yıl toplamda 774 bin 258 kişinin kayıt dışı çalıştığı ortaya çıkmıştı.
2028'de kayıt dışı çalışan işçi sayısının ise 1 milyon 474 bin 258 kişiye ulaşması bekleniyor.
KAYIT DIŞI İSTİHDAM NEDİR?
Kayıt dışı istihdam; sosyal güvenlik açısından niteliği itibariyle yasal işlerde çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün veya ücret olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına hiç bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi olarak tanımlanabilir. Bu tanıma göre üç türlü kayıt dışı çalışma söz konusudur:
Çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi, Çalışma gün sayılarının eksik bildirilmesi, Sigorta primine esas kazanç tutarlarının eksik bildirilmesidir.
ÇALIŞANLAR AÇISINDAN KAYIT DIŞI ÇALIŞMANIN OLUMSUZ SONUÇLARI NELERDİR?
Sigortasız çalışan kişiler, çalışanlara sağlanan birçok yasal haktan yararlanamazlar. Örneğin:
Kayıt dışı çalışanların çalıştıkları günler emeklilik için geçerli sayılmaz.
Kayıt dışı çalışanlar, herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiklerinde malullük aylığından yararlanamazlar.
Geride kalan aile bireyleri ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar.
Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler.
İş kazası geçirmeleri ve meslek hastalığına yakalanmaları halinde ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinden (rapor ücreti) veya sürekli iş göremezlik gelirinden yararlanamazlar.
İşsiz kalmaları halinde işsizlik sigortasından faydalanamazlar.
İşten ayrılmaları halinde ihbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar.
Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar.
