Otizmli Çocuklarda Kullanılan Diyetler

Otizm doğuştan gelen, beyin ve sinir sisteminin yapısal veya işlev farklılığından kaynaklandığı düşünülen ve genellikle yaşamın ilk üç yılında kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. Otizmde genellikle seslenildiğinde tepki vermeme, tekrarlayıcı ve sınırlayıcı davranışlar, sözel olmayan iletişimde problemler, dikkat eksiklikleri gibi sorunlar göze çarpmaktadır. Bu belirtiler ise çocuk konuşmaya başladığında fark edilmektedir. Bu tür çocukların %90’ında yeme bozuklukları görülmektedir. Sıkça görülen beslenme problemleri ise yiyecek reddi, toprak vb. yiyecek olmayan şeylerin yenmesi, kusma, aşırı yeme gibi sorunlardır. Bu tür beslenme problemlerinin kaynağı ise otizmli çocukların besin seçiciliği, sosyal çevreye uyumda eksiklikler, yeni bir besini denemekten korkma ya da motor becerilerdeki sıkıntılardır. Otizmli çocukların beslenmesinde uygulanan özel diyetler ise şu şekildedir:

1-Glutensiz-Kazeinsiz Diyet
Glutensiz diyet esasen çölyak hastalarında kullanılan bir diyet biçimi olmakla beraber otizmli bireylerde de kullanılmaktadır. Bunun yanında sütte bulunan kazein nedeniyle tüm süt ve ürünlerinin otizmli çocukların diyetinden çıkarılmasının etkili olabileceği bildirilmektedir. Yapılan çalışmalarda çoğunlukla buğday, çavdar, arpa gibi tahıllarda ve bunlardan yapılan ürünlerde bulunan glutenin ve süt ürünlerinde bulunan kazeinin otistik çocukların beslenmesinde elimine edilmesi ile bazı davranışlarda iyileşmeler olabileceğini göstermektedir. Diyetin motor beceriler, öğrenmeye yanıt, sinir atakları ve uyku düzeni üzerinde olumlu gelişmeler sağladığı görülmüştür. Bunların yanında yiyecek alerjilerinde, yiyeceğe karşı duyarlılıkta azalma ve sosyal ve psikolojik davranışlarında iyileşebileceği gözlenmiştir.

2- Ketojenik Diyet
Temelde epileptik nöbetlerin şiddetini ve sayısını azaltmak için kullanılan ketojenik diyet otistik bireylerin bazılarında görülen nöbetleri azaltmak için de kullanılmaktadır. Bu diyette protein günlük enerjinin minimum kısmını karşılarken özellikle karbonhidratlar ciddi bir şekilde sınırlandırılmaktadır. Böylelikle özel kimyasalların kontrolünü sağlamak, zihinsel ve otistik davranışları iyileştirebileceği belirtilmektedir.

3- Özel Karbonhidrat Diyeti
Bu diyetteki amaç, bağırsaklarda hastalık yapıcı bakterileri besleyen karbonhidrat türlerini kısmak ve hasar görmüş bağırsak duvarını onarmaktır. Bunun yolu ise diyetteki glisemik indeksi düşük karbonhidratları kısıtlarken, rafine edilmiş karbonhidratları tamamen çıkarmaktır. Diyet özellikle et, tavuk, balık, yumurta, orta derecede taze sebze, kuru meyve ve kuruyemişlerden oluşmalı ve ayrıca probiyotik kullanımı önerilmektedir.                                                              
Dyt. Gülşen EROĞLU