Çölyak hastalığı glüten intoleransı nedeniyle ortaya çıkan bir sindirim sistemi hastalığıdır. Belirtileri, tanı testleri ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiye ulaşın.
ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?
çölyak hastalığı, glüten içeren gıdaların tüketimiyle birlikte bağışıklık sisteminin ince bağırsak hücrelerine saldırması sonucu gelişen kronik bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Glüten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Bu protein bağışıklık sistemi tarafından tehdit olarak algılanır ve bu da bağırsaklarda iltihaplanmaya ve hasara neden olur.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık,
- Sürekli yorgunluk ve halsizlik,
- Demir eksikliği anemisi,
- Kilo kaybı, iştahsızlık,
- Çocuklarda gelişim geriliği,
- Depresyon ve duygu durum bozuklukları,
- Deride döküntü ve diş minesi bozuklukları.
ÇÖLYAK HASTALIĞININ NEDENLERİ
Bu hastalık genetik yatkınlık, çevresel etkenler ve bağışıklık sistemi bozukluklarından kaynaklanabilir.
- Genetik faktörler: Ailede çölyak öyküsü varsa risk artar.
- Bağışıklık sistemi bozuklukları: Glütene karşı anormal tepki oluşur.
- Çevresel faktörler: Enfeksiyonlar ve stres gibi etkenler hastalığı tetikleyebilir.
ÇÖLYAK TESTİ VE TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Tanı koymak için serolojik testler (antikor testi) ve ince bağırsaktan biyopsi yapılır.
- Kan testleriyle antikor düzeyleri ölçülür.
- Pozitif sonuçlar alınırsa endoskopi ve biyopsi ile bağırsak hasarı kontrol edilir.
TEDAVİ YÖNTEMİ: GLÜTENSİZ DİYET
çölyak hastalığının tek tedavi yöntemi glütensiz diyet uygulamaktır. Glüten içeren tüm gıdaların diyetten çıkarılması gerekir. Bu sayede ince bağırsaktaki iltihaplanma zamanla azalır.
ÇÖLYAK HASTALARI NELERİ TÜKETMEMELİDİR?
Kaçınılması gereken glüten içeren gıdalar:
- Buğday, arpa, çavdar ve bunlardan yapılan ürünler (makarna, ekmek, bulgur, irmik),
- Hazır çorbalar, bazı soslar, işlenmiş et ürünleri,
- Malt içeren içecekler ve bira.
GLÜTENSİZ BESLENMEDE TERCİH EDİLEBİLECEK GIDALAR
- Meyve, sebze, et ve balık,
- Karabuğday, mısır, pirinç ve patates,
- Baklagiller, kuruyemişler,
- Süt ve süt ürünleri,
- Doğal fermente gıdalar (boza, turşu, sirke).
BAĞIRSAK HASARININ İYİLEŞME SÜRECİ
Glütensiz beslenmeye geçildiğinde bağırsaklardaki villus yapılar zamanla onarılır. Bu iyileşme süreci birkaç ay ile birkaç yıl arasında değişebilir. Ancak tekrar glüten alınmasıyla hastalık belirtileri geri döner.
