Son büyük depremlerden sonra birçok kişi, ortada hiçbir sarsıntı yokken “yine deprem oldu” hissiyle paniğe kapılıyor. Eşyalar yerinde durmasına rağmen bedeninde titreşim hisseden bu kişilerin yaşadığı durum, uzmanlara göre “hayalet deprem” ya da bilimsel adıyla psödoseismik algı olarak adlandırılıyor.

Bir kamyonun geçmesi, pencerenin hafif titremesi ya da binadan gelen küçük bir ses bile, deprem yaşamış bireylerde beynin alarma geçmesine neden olabiliyor. Uzmanlara göre bu, fiziksel bir sarsıntı değil; beynin geçmiş travmalara verdiği koruma tepkisi.

HAYALET DEPREM ALGISI NEDİR?

Hayalet deprem, kişinin aslında sarsıntı yaşamadığı halde deprem oluyormuş gibi hissetmesidir. Bu durum, özellikle büyük depremleri deneyimlemiş kişilerde sıkça görülür. Beyin, geçmişteki sarsıcı deneyimleri hafızaya kaydeder ve benzer bir titreşim algıladığında “tehlike” sinyali verir.

Bilim insanları bu olayı “psödoseismik algı” ya da “sismik sonrası algı bozukluğu” olarak tanımlıyor. Halk arasında ise “hayalet deprem” olarak biliniyor.

BEYNİN DENGE SİSTEMİ NASIL TEPKİ VERİYOR?

Vücudun denge sistemi; kulak, göz ve kaslardan gelen sinyalleri birleştirerek bizi dengede tutar. Ancak beyin, geçmişte yaşadığı travmatik sarsıntıları da bu denge sistemine kaydeder. Bu nedenle bir aracın geçmesiyle oluşan hafif titreşim bile, deprem anısıyla karıştırılabilir.

Bu tepki, aslında bedenin bizi korumaya çalıştığı bir alarm mekanizmasıdır. Fakat sürekli hale geldiğinde psikolojik bir rahatsızlığa dönüşebilir.

HAYALET DEPREM BELİRTİLERİ

Ani baş dönmesi ve dengesizlik hissi

Zemin kayıyormuş gibi algı

Bacaklarda titreşim ya da sallanma hissi

Başkaları hissetmiyorken “deprem oluyor” düşüncesiyle panik yaşama

Deprem uygulamalarını sık sık kontrol etme alışkanlığı

DEPREM KORKUSU: SİSMOFOBİ

Deprem korkusu, yani sismofobi, kişide sürekli sallanma beklentisi ve yoğun kaygı hali yaratabilir. Bu kişilerde; uykusuzluk, tedirginlik, deprem çantasıyla uyuma veya yüksek katlarda panik yaşama gibi davranışlar görülebilir. Özellikle çocuklarda ve travma geçmişi olan bireylerde bu durum daha sık rastlanıyor.

TEDAVİ VE DESTEK YÖNTEMLERİ

Uzmanlar, hayalet deprem algısının psikolojik destekle yönetilebileceğini belirtiyor.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kaygı ve travmayla baş etmede etkili.

EMDR Terapisi: Deprem gibi travmatik anıların zihinde yeniden işlenmesini sağlar.

İlaç Tedavisi: Yoğun kaygı ve uykusuzlukta psikiyatrist kontrolünde uygulanabilir.

Denge Terapileri: Vücudun denge sistemini güçlendirmek için fizyoterapiyle desteklenir.

KAYGIYI AZALTMAK İÇİN ÖNERİLER

Bilgiyi sosyal medyadan değil, AFAD veya Kandilli’den doğrulayın.

Sürekli haber ve deprem uygulaması takibini sınırlayın.

Düzenli uyuyun, kafein tüketimini azaltın.

Nefes egzersizleriyle rahatlayın.

Evinizde “güvenli köşe” belirleyerek beyninize güvenlik sinyali gönderin.

NE ZAMAN PROFESYONEL DESTEK ALINMALI?

Eğer sürekli “deprem olacak” korkusuyla yaşanıyorsa, uyku bozukluğu veya sosyal kaçınma varsa mutlaka bir psikolog ya da psikiyatristten yardım alınmalı. Uzmanlara göre bu durum, erken müdahale edilirse tamamen kontrol altına alınabiliyor.

Deprem korkusunun kendisi kadar, “olmayan bir depremi hissetmek” de psikolojik bir travmanın yansıması olabiliyor. Uzmanlar, “Beden değil, zihin sallanıyor” diyerek vatandaşları bilinçli ve sakin kalmaya çağırıyor.